۱۱ نکته مهم در انتخاب و خرید قطره چکان های سیستم آبیاری قطره ای

11 نکته مهم در انتخاب و خرید قطره چکان های سیستم آبیاری قطره ای

مقدمه

در تمام سیستم های آبیاری قطره ای، قطره چکان ها نقش بسیار مهمی در افزایش راندمان آبیاری، تأمین نیاز واقعی محصول و سود کشاورز یا باغدار دارند. بدین لحاظ شناخت خصوصیات فنی و هیدرولیکی قطره چکان، از ملزومات مهم در انتخاب و خرید قطره چکان های سیسم آبیاری قطره ای می باشد.

عمده کشاورزان و باغداران، پس از خرید و استفاده از قطره چکان های مختلف، مزایا و معایب آنها را تشخیص داده و طی سال های آتی، نسبت به جایگزینی قطره چکان های مناسب در سیستم آبیاری موجود، اقدام می کنند. این روش سعی و خطا، غیر از اینکه هزینه های زیادی به کشاورز یا باغدار وارد می کند، به سبب عدم تأمین آب مورد نیاز درختان در سال های گذشته، رشد طبیعی آنها را نیز مختل کرده و خسارات اقتصادی زیادی بر باغداران وارد می کند.

۱۱ نکته مهم در انتخاب و خرید قطره چکان خوب

مشخصات فنی قطره چکان های سیستم آبیاری، بسته به نوع و مدل آن بسیار متفاوت هستند. اما برخی از مشخصات فنی رایج قطره چکان ها عبارتند از:

۱- نوع قطره چکان

قطره چکان ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: جبران کننده فشار و غیر جبران کننده فشار. قطره چکان های جبران کننده فشار به گونه ای طراحی شده اند که بدون توجه به تغییرات فشار آب، دبی ثابتی دارند. در حالی که قطره چکان های غیر جبران کننده فشار، جریان آبی که تحویل می دهند، می تواند تحت تأثیر تغییرات فشار آب متغیر باشد.

قطره چکان ها انواع مختلفی دارند، از جمله قطره چکان های درون خط، روی خط و زیر سطحی که هر کدام مشخصات فنی خاص خود را دارند.

نوع قطره چکان

۲- دبی جریان

تقریباً دبی خروجی همه قطره چکان ها با تغییرات فشار در موقعیت قرارگیری آنها، نوسان می کند. رابطه بین دبی قطره چکان و فشار آب موجود در داخل آن، یک رابطه خطی نبوده و به صورت نمایی q=kh x  می باشد. با دقت در معادله اخیر، زمانی فشار آب در میزان دبی خروجی قطره چکان تأثیر خواهد داشت که مقدارx  بیش از صفر باشد. مقدار x بین صفر تا یک متغیر می باشد. قطره چکانی مناسب است که مقدارx  برابر صفر یا نزدیک به صفر باشد، چون در صورتی که مقدار x برابر صفر باشد مقدار دبی جریان برابر q=k ، یعنی مقدار ثابتی بوده و تحت تأثیر تغییرات فشار آب، نوسان نخواهد نمود.

البته این نکته مهم را در نظر داشته باشید که در عمل، حصول به یک دبی ثابت در قطره چکان ها امکان پذیر نیست، اما در زمان خرید قطره چکان سعی کنید مشخصات فنی قطره چکان و بالاخص رابطه دبی و فشار آب را از فروشنده بخواهید. سپس بررسی کنید که آیا با توجه به رابطه دبی و فشار و توپوگرافی مزرعه، درصد تغییرات دبی قطره چکان ها در واحدهای آبیاری شما چگونه خواهد بود؟

اگر درصد تغییرات دبی قطره چکان ها کم و قابل اغماض بود، مجاز به انتخاب و خرید قطره چکان مورد نظر خواهید بود. در غیر اینصورت بایستی قطره چکان دیگری انتخاب و خرید نمایید. برای تصمیم گیری دقیق و با خطای کمتر، حتماً سعی کنید از یک مشاور آبیاری کمک بگیرید.

دبی قطره چکان، مقدار آبی است که قطره چکان در هر ساعت تحویل می دهد و معمولاً بر حسب لیتر در ساعت (L/hr) اندازه گیری می شود. دبی قطره چکان انتخابی، عمدتاً بر اساس نوع خاک مزرعه صورت می گیرد. قطره چکان مزرعه خودتان را بر اساس بافت خاک آن انتخاب کنید. مثلاً اگر بافت خاک مزرعه تان سنگین هست، برای جلوگیری از ایجاد رواناب در سطح مزرعه و تبخیر سطحی آب، حتماً از قطره چکان های با آبدهی پایین تر استفاده کنید.

نتایج مطالعات نشان داده اند که با افزایش دبی قطره چکان، مساحت خیس شده تغییر چندانی نمی کند. مخصوصاً برای دبی بیشتر از ۶ لیتر در ساعت، مساحت خیس شده افزایش قابل توجهی نمی کند. پس توصیه می شود که در طرح های آبیاری قطره ای از قطره چکان های با دبی بیشتر از ۶ لیتر در ساعت استفاده نشود.

۳- فشار کارکرد

 محدوده حداقل و حداکثر فشار آبی است که قطره چکان در آن کار می کند و معمولاً بر حسب کیلوگرم بر سانتی متر مربع (Bar) یا پوند بر اینچ مربع (psi) اندازه گیری می شود. قطره چکان ها بایستی بتواند در محدوده فشار تعیین شده توسط کارخانه سازنده کار کنند و آب را با دبی ثابت و به صورت مطمئن تحویل دهند.

فشار در نقاط مختلف مزرعه، به سبب تغییرات فشار کارکرد پمپ و همچنین شیب مزرعه، متفاوت خواهد بود. لذا قطره چکانی خوب خواهد بود که قابلیت تنظیم خودکار فشار را داشته باشد و میزان دبی خروجی آن در محدوده فشارهای مختلف سیستم، تقریباً یکسان باشد.

۴- یکنواختی توزیع آب

یکنواختی بالا به این معنی است که تمام قطره چکان ها مقدار یکسانی از آب را تحویل می دهند و برای اطمینان از رشد یکنواخت گیاه، عامل بسیار مهمی به شمار می آید. برای اینکه قطره چکان های سیستم آبیاری قطره ای مزرعه، در مدت زمان عمر کارکردشان از یکنواختی توزیع آب بیشتری برخوردار باشند، بایستی عوامل تغییر در میزان آبدهی آنها، همانند فشار کارکرد سیستم و انسداد را شناسایی و کنترل نمود.

یکنواختی توزیع آب

۵- سازگاری

برخی از قطره چکان ها با انواع خاصی از لوله ها یا شیلنگ ها سازگار هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است سازگار نباشند. اینکه قطره چکان انتخابی با جنس لوله های سیستم آبیاری شما سازگار باشد، خیلی مهم است. همچنین بعضی از قطره چکان ها با سیستم های کم فشار سازگار بوده و برخی دیگر نیز برای سیستم های تحت فشار زیاد طراحی شده اند.

۶- دوام

جنس و بدنه قطره چکان می تواند دوام و طول عمر آن را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از قطره چکان ها ممکن است از مواد با کیفیتی ساخته شده باشند که در برابر خوردگی و اشعه ماوراء بنفش و دمای زیاد مقاوم هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است بیشتر در معرض آسیب باشند.

قطره چکان‌های معمولاً از مواد بادوام و مقاوم در برابر اشعه ماوراء بنفش نظیر پلیمرها ساخته می‌شوند تا در برابر عناصر مخرب مقاومت نموده و عملکرد طولانی‌مدتی داشته باشند.

۷- مقاومت در برابر گرفتگی

گرفتگی قطره چکان ها، مسئله بسیار مهمی در سیستم های آبیاری قطره ای می باشد. زیرا انسداد، دبی قطره چکان را کاهش داده و راندمان آبیاری کل سیستم را تحت تاثیر قرار می دهد. برخی از قطره چکان ها طوری طراحی و ساخته می شوند که ویژگی ضد انسداد داشته باشند. این قطره چکان ها همانند فیلترها یا اسکرین ها، طراحی و ساخته می شوند تا خطر گرفتگی را به حداقل برسانند.

گرفتگی قطره چکانها ناشی از تجمع مواد آلی و معدنی است. از علل گرفتگی قطره چکان های سیستم آبیاری قطره ای مزرعه شما، می توان به کیفیت منبع آب و وجود موادی اشاره نمود. مثل مواد معلق در آب، مقادیر آهن یا منگنز نسبتاً زیاد، سولفید هیدروژن و  جمعیت باکتری ها.

۸- قیمت

قیمت قطره چکان های هر سیستم آبیاری بسته به نوع و مشخصات سیستم طراحی شده، بسیار متفاوت است. مثلاً اگر شیب مزرعه شما زیاد باشد، بناچار برای حصول به یکنواختی توزیع آب زیاد و برداشت محصول با کیفیت و کمیت قابل قبول، بایستی از قطره چکان های با قابلیت تنظیم فشار استفاده کنید که قیمت آنها بالاتر است.

یا مثلاً اگر کیفیت آب منبع تأمین آب پایین باشد، برای جلوگیری از انسداد قطره چکان ها و کاهش آبدهی آنها، مجبور هستید از قطره چکان های خود شوینده و با قیمت بالاتر استفاده نمایید. بنابراین یکی از نکات مهم در زمان انتخاب قطره چکان برای سیستم خود، در نظر گرفتن میزان سرمایه گذاری اولیه است.

۹- نصب

روش نصب قطره چکان به نوع آن، سیستم آبیاری موجود در مزرعه و نوع محصول در حال رشد بستگی دارد. برخی از قطره چکان ها را می توان بطور مستقیم در لوله آبیاری قرار داد، در حالی که برخی دیگر، به اتصالات یا مبدل های ویژه ای نیاز دارند. یکی از ساده ترین روشهای نصب قطره چکان، ایجاد سوراخ توسط یک پانچر و فشردن پایه قطره چکان در محل سوراخ ایجاد شده می باشد.

۱۰- قطر خروجی آب از قطره چکان

قطر خروجی آب از قطره چکان، به اندازه روزنه ای که آب از طریق آن خارج می شود اشاره دارد. اندازه این روزنه، معمولاً بر حسب میلی متر اندازه گیری می شود.

۱۱- سطح خیس شده

سطح خیس شده توسط قطره چکان، به محدوده ای اطلاق می شود که قطره چکان آبیاری می کند و معمولاً بر حسب متر مربع اندازه گیری می شود. البته میزان سطح خیس شده توسط قطره چکان، به دبی آن ، بافت و رطوبت اولیه خاک، بستگی زیادی دارد.

البته موارد فوق تنها برخی از مشخصات فنی متعددی هستند که بایستی در هنگام انتخاب قطره چکان سیستم آبیاری قطره ای در نظر گرفته شوند. پس ضروری است که قبل از خرید، مشخصات فنی هر قطره چکان را به دقت بررسی کنید تا مطمئن شوید که همه نیازهای محصول کشت شده در مزرعه شما را برآورده می کند.

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *