کودآبیاری به کمک سیستم آبیاری قطره ای

مقدمه

کودآبیاری، مصرف توأم آب و مواد مغذی برای یک محصول، آمیزه ای از کوددهی و آبیاری است. کودآبیاری را می توان با انواع محصولات تطبیق داد. کودآبیاری به کمک سیستم آبیاری قطره ای، سبب افزایش راندمان کوددهی یا تغذیه گیاه شده و سهولت عملیات اجرایی آن را به همراه خواهد داشت. 

خطر اسیدی

در صورت عدم استفاده صحیح مواد مغذی، اسیدها و مواد شیمیایی، ممکن است باعث آسیب جدی یا حتی مرگ شوند. این مواد همچنین ممکن است به محصول، خاک، محیط زیست و سیستم آبیاری نیز آسیب برسانند. مدیریت صحیح مواد مغذی، اسیدها و مواد شیمیایی، از وظایف کشاورز می باشد. همیشه، توصیه های کارخانجات تولید مواد مغذی، اسید، مواد شیمیایی و دستورالعمل های صادره را رعایت کنید.

در آبیاری قطره‌ای، ریشه‌ها در حجم محدودی از خاک و در مقایسه با حجم خاکی که این ریشه‌ها اشغال می‌کنند، متمرکز می‌شوند. به همین دلیل در فصل آبیاری، کود بایستی به طور مکرر و به مقدار نسبتاً کمی داده شود. در کوددهی به روش‌ سنتی ، مقداری از کود خارج از حجم خاکی که ریشه‌ها اشغال می‌کنند، اعمال شده و در نتیجه به هدر می‌رود.

۱- مزایای کودآبیاری

۱-۱- افزایش راندمان مصرف کود

• مصرف کود با آب آبیاری باعث توزیع بهتر و افزایش یکنواختی مصرف می شود.
• مقدار کل کودهای مصرفی به چند قسمت کوچکتر تقسیم می شود تا امکان نگهداری بهتر کودها در خاک و دسترسی بیشتر به آن فراهم شود.
• از تلفات کودهای حاوی ترکیبات نیتروژن، ناشی از تبخیر جلوگیری می شود.
• کودآبیاری اجازه استفاده از مواد مغذی را با توجه به نیازهای محصول می دهد. همچنین در این روش کوددهی، امکان تغییر نسبت بین مواد مغذی در مراحل مختلف فنولوژیکی مانند مرحله رویشی، گلدهی، میوه دهی، پر شدن میوه و رسیدن آن وجود دارد.

۲-۱- صرفه جویی در کود و نیروی کار

• با توجه به استفاده بهینه از آب آبیاری و کاهش تلفات آب، مقدار کود مصرفی جهت حصول به سطح تولید یکسان محصول نیز، کاهش می یابد.
• آماده سازی و مصرف کود در سیستم آبیاری قطره ای، نسبت به روش سنتی هزینه کمتری دارد.

۳-۱- مزایای عملیاتی

• ایمنی کار و سلامتی افزایش می یابد. زیرا کارگران با کودهای تزریقی و مواد شیمیایی، تماس مستقیم ندارند.
• از آنجایی که در عملیات کودآبیاری، نیازی به تردد در مزرعه نمی باشد، از آسیب به گیاهان و تراکم خاک جلوگیری به عمل می آید.
• کودآبیاری مقادیر مناسب مواد مغذی را در خاک هایی با ظرفیت نگهداری کم حفظ می کند و امکان کشت محصولات را در انواع خاک هایی به خاطر همین موضوع قابل کشت نیستند، فراهم می سازد.
• در بسیاری از مزارعی که از آبیاری غرقابی استفاده می شود، آلودگی آب های زیرزمینی بوسیله عناصر غذایی موجود در کود، رخ می دهد. اما کودآبیاری، کود و آب را در مقادیر کمتر و با تناوب بیشتر اعمال می‌کند تا از رواناب یا نفوذ عمقی آن جلوگیری گردد.
• امکان اعمال سایر مواد شیمیایی از جمله مواد ضدعفونی کننده خاک و محصولات سیستمیک در برابر بیماری ها و آفات محصولات زراعی وجود دارد.

۲- محدودیت ها

• در آبیاری قطره ای فقط استفاده از کودهای محلول در آب مجاز است.
• برخی از کودها، اگرچه محلول در آب هستند، اما ممکن است با روش کودآبیاری سازگار نباشند، مانند کودهایی که PH آب آبیاری را به قدری افزایش می دهند که رسوب در سیستم رخ می دهد.
• برخی از کودها، عامل خوردگی قطعات فلزی تجهیزات سیستم هستند. بنابراین بایستی، قسمت هایی از سیستم که کودها با آنها در تماس هستند، در برابر خوردگی مقاوم باشند.

۳- ویژگی های کودهای مورد استفاده در کودآبیاری

اطلاع از مشخصات کودهای مورد استفاده در کودآبیاری برای انتخاب صحیح کودها و مصرف آنها و تحویل عناصر مورد نیاز گیاه در زمان مناسب، ضروری است.

۱-۳- ترکیب شیمیایی

کودها ساده یا مرکب هستند:

• کودهای ساده: کودهایی هستند که از یک محصول تشکیل شده اند. به عنوان مثال: اوره، نیترات آمونیوم، کلرید پتاسیم.
• کودهای مرکب: محصولاتی هستند که از اختلاط چند کود ساده به دست می‌آیند و عموماً به راحتی در مخزن اختلاط کود دیده می‌شوند. این نوع کودها معمولاً در کودآبیاری استفاده نمی شوند.

۲-۳- فرم کود

• حالت جامد: در این حالت کود ممکن است گرانوله یا پودر شود.
• حالت مایع: کودهایی هستند که مستقیماً به سیستم آبیاری تزریق می شوند. برخی از کودها بایستی در آب حل شوند تا غلظت آنها قبل از تزریق، کاهش یابد.

۳-۳- حلالیت کود

حلالیت کود، یکی از مهمترین خصوصیاتی است که بایستی در زمان تهیه کودهای مایع مورد توجه قرار گیرد. هر کود دارای میزانی از حلالیت است که تحت تأثیر دمای آبی که در آن حل می شود، می باشد.

هشدار

فقط کودهای محلول در آب، مجاز به استفاده در آبیاری قطره ای هستند.

درست است که برخی از کودها براحتی و برخی دیگر به دشواری در آب حل می شوند، اما همچنان می توان از آنها در کودآبیاری استفاده نمود. البته کودهایی نیز وجود دارند که میزان حلالیت آنها به قدری پایین است که به عنوان کود نامحلول در آب طبقه بندی می شوند و استفاده از آنها در سیستم های آبیاری قطره ای مجاز نیست،  مثل سوپر فسفات ساده و تریپل.

۳-۴- فعل و انفعال کود با آب آبیاری

کودها نمک هایی هستند که با سایر نمک های موجود در آب آبیاری واکنش نشان می دهند. بنابراین، در نظر گرفتن ترکیب شیمیایی آب مورد استفاده برای تهیه کودهای مایع بسیار مهم است. به عنوان مثال، در آب آبیاری با قلیایی بالا، فسفر موجود در ترکیب یک کود فسفاته، با کلسیم و منیزیم موجود در آب ترکیب شده و رسوب می کند. این رسوبات را می توان در ته مخزن کود مشاهده نمود.

۳-۵- فعل و انفعال بین کودها

کودهایی وجود دارند که در یک مخزن اختلاط ، مخلوط نمی شوند، زیرا باهمدیگر ناسازگار هستند. در برخی موارد، در صورتیکه با هم مخلوط شوند، بلافاصله متبلور شده و باعث انسداد سیستم آبیاری می شوند. در موارد دیگر نیز، واکنش بین دو کود ناسازگار، باعث از بین رفتن مواد غذایی مورد نیاز گیاه می شود.

۴- سازگاری کودهای محلول

همه کودهایی که برای تغذیه گیاه در هر یک از مراحل رشد و در داخل تانک کود ریخته می شوند، با هم سازگار نیستند. لذا برای تعیین اینکه کودها با هم سازگاری، سازگاری محدود و یا ناسازگاری دارند، انجام مراحل زیر توصیه می شوند.