۶ نکته در انتخاب پمپ و بهره برداری از ایستگاه های پمپاژ

مقدمه

پمپ ها قلب سیستم‌های آبیاری تحت فشار هستند. روش انتخاب پمپ ها، نصب و چگونگی بهره برداری از آنها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بوده و در صورت عدم رعایت برخی از نکات بسیار ساده در زمان خرید پمپ‌ها، علاوه بر اینکه آب مورد نیاز مزرعه یا باغ به طور کامل تأمین نمی گردد، منجر به تحمیل هزینه های جاری مازاد در زمان بهره برداری از آنها نیز می‌شود. همه می دانیم که اگر به طور مثال آب از یک چاه به عمق ۱۰۰ متر استخراج و وارد سیستم های آبیاری قطره ای و بارانی شود، به ترتیب ۱٫۵ و ۲٫۵ کیلووات برق مصرف می شود. به عبارت دیگر در یک دوره رویش ۳۰۰۰ ساعته گیاه، میزان کل مصرف برق در سیستم های آبیاری قطره ای و بارانی به ترتیب ۴۵۰۰ و ۷۵۰۰ کیلووات خواهد بود.

البته این در صورتی خواهد بود که پمپ مورد نیاز سیستم، صحیح انتخاب شود و بهره برداری از آن نیز به درستی انجام گیرد. در غیر اینصورت علاوه بر عدم تأمین نیاز آبی واقعی محصول، انرژی مصرفی به هدر رفته و درآمد‌ها نیز به واسطه تولید حداقل محصول، کاهش می یابد.

اگر تامین و انتقال آب با دبی و فشار ( پمپاژ یا ثقلی^*) کافی تا سر مزرعه تامین شود، پمپ دیگری نیز برای توزیع آب توسط لوله ها و خروج آن از قطره چکان ها، مورد نیاز می باشد. اکثر سیستم های آبیاری قطره ای، دارای ایستگاه پمپاژ، به عنوان بخشی جدایی ناپذیر آن هستند.

*فشار ثقل که به نام فشار هیدرواستاتیک نیز شناخته می شود، فشاری است که در نقطه ای از سیال ساکن، به سبب وزن سیال بالای آن ایجاد می شود. اگر منبع تأمین آب در ارتفاع بالاتری نسبت به قطره چکان های موجود در مزرعه باشد، اختلاف ارتفاع بین آنها تعیین کننده فشار ثقل در سیستم خواهد بود. (به عنوان مثال اگر سطح آب در یک مخزن ۵ متر بالاتر از ارتفاع محور پمپ باشد، فشار ثقل ۵ متر  یا ۰٫۵ بار  و یا PSI 7.25 خواهد بود.

انتخاب پمپ سیستم آبیاری، نیازمند اطلاعات کافی از شرایط آب ( مثل دبی آب) و نیازهای سیستم محلی ( مانند توپوگرافی مزرعه) است. انتخاب نادرست پمپ، منجر به هزینه های بهره برداری زیاد و کاهش عمر پمپ می شود. همچنین انتخاب نادرست پمپ، بر کارایی و قابلیت اطمینان کل سیستم آبیاری نیز تأثیر می گذارد.

عوامل موثر در انتخاب محل ایستگاه پمپاژ

در زمان انتخاب محل ایستگاه پمپاژ ، لازم است عواملی نظیر دسترسی به برق، نزدیکی به اراضی قابل توسعه و مسائل مربوط به کیفیت آب در نظر گرفته شود.

الف: منبع انرژی ایستگاه پمپاژ

از مهمترین عوامل انتخاب منبع انرژی ایستگاه پمپاژ، نزدیکی آن به مزرعه می باشد. در بیشتر موارد، انرژی برق به دلیل کاهش نیاز به نیروی کار به دلیل راندمان بالا و همچنین پایین بودن هزینه آن، ترجیح داده می شود. معمولاً برای راه اندازی پمپ های آبیاری با قدرت بیش از ۱۰ اسب بخار (hp)، به برق سه فاز نیاز است.

اگر برق در دسترس نباشد، ممکن است از منابع انرژی جایگزین مانند گازوئیل، بنزین یا خورشیدی استفاده شود. موتورهای بنزینی، رایج ترین جایگزین برای پمپ های کوچک و موتورهای دیزلی برای پمپ های بزرگتر هستند.

ب: نوع پمپ

در اکثر سیستم های آبیاری، از پمپ های گریز از مرکز استفاده می شود. پمپ گریز از مرکز یک پمپ روتودینامیکی است که چرخش پروانه آن، انرژی را به آب منتقل می کند. ممکن است شفت پمپ، افقی یا عمودی (پمپ های شناور) باشد. پمپ های افقی بیشتر برای پمپاژ آب از منابع سطحی مانند حوضچه ها استفاده می شوند.