مقدمه
آب پنهان بخش مهمی از آب مصرفی است. این آب ممکن است قابل مشاهده نباشد، اما میلیون ها لیتر آب مجازی، صرف ساخت کالاهای مصرفی می شود. مردم آنها را می خرند، استفاده می کنند و دور می ریزند. تولید مواد روزانه مانند کاغذ، پلاستیک، فلز و پارچه، آب زیادی مصرف می کند. آگاهی از میزان آب مصرفی برای تولید مواد خام و محصولاتی که همه ما استفاده می کنیم، اولین قدم مهم در جهت صرفه جویی در مصرف آب و استفاده موثرتر از آن است.
چگونه ردپای آب در کالاهای مصرفی محاسبه می شود
آب پنهان آبی است که نه احساس می شود و نه دیده نمی شود. آب تقریباً در هر مرحله از فرآیندهای تولید بسیاری از مواد اولیه و محصولات نهایی مورد نیاز است. ردپای آب یک محصول از مجموع کل آب مورد نیاز برای هر مرحله از فرآیند تولید محاسبه می شود. جدول ۱ نمونه ای از ردپای آب برای تولید برخی از کالاهای مصرفی رایج را ارائه می دهد:
جدول ۱: ردپای آب کالاهای مصرفی رایج
| نام کالا | رد پای آب |
|---|---|
| ماشین | ۵۲۰۰۰-۸۳۰۰۰ لیتر |
| کفش چرمی | ۱۳۷۵۰ لیتر |
| گوشی هوشمند (موبایل) | ۱۲۱۰۰ لیتر |
| ملحفه تخت (پنبه) | ۱۰۷۶۰ لیتر |
| شلوار جین (پنبه) | ۷۹۹۰ لیتر |
| تی شرت (پنبه) | ۲۵۰۰ لیتر |
رد پای آب آبی: مقدار آب سطحی و آب زیرزمینی مورد نیاز برای تولید یک کالا
رد پای آب سبز: مقدار آب باران مورد نیاز برای تولید یک کالا
ردپای آب خاکستری: مقدار آب شیرین مورد نیاز برای رقیق کردن پساب حاصل از تولید کالا، به منظور حفظ کیفیت آب
مقدار آب مجازی در تلفن هوشمند چقدر است؟
برای مثال تلفن های هوشمند را در نظر بگیرید. ردپای آب آنها، از آب مجازی مرتبط با تولیدشان ناشی می شود، چیزی که به عنوان “ردپای آب خاکستری” شناخته می شود.
گوشی ها از قطعات زیادی تشکیل شده اند که در چند مرحله تولید شده و هر مرحله نیز، آب مصرف می کند. منابع، مواد و قطعات متعددی از جمله فلزات خاکی کمیاب (مانند لیتیوم)، قلع، شیشه و پلاستیک در تولید گوشی‌های هوشمند بکار می‌روند. زنجیره تامین این مواد در سراسر جهان تا مناطقی از اندونزی، فیلیپین و چین گسترش می یابد. تولید شامل مراحلی نظیر استخراج فلزات گرانبها، تولید مواد شیمیایی مصنوعی برای چسب و پلاستیک و مونتاژ و بسته بندی می باشد. در مجموع، آب مرتبط با هر مرحله به ردپای آب آبی اضافه می شود.
علاوه بر این، ساخت قطعات باعث تولید پساب نیز می شود که به آبراهه های اطراف هدایت می شود. این آبراهه ها اغلب دارای محدودیت هایی برای آلودگی بوده و تولیدکنندگان بایستی قبل از انتقال پساب به داخل لوله و آبراهه، آنها را رعایت نمایند. آبی که برای تصفیه و رقیق کردن پساب استفاده می شود، به ردپای آب خاکستری اضافه می شود و در مورد تلفن هوشمند، بیشترین سهم از کل ردپای آب را تشکیل می دهد. وقتی کل آب مصرفی برای ساخت کامل یک تلفن هوشمند جمع می شود، ردپای آب تولید یک تلفن هوشمند معادل ۱۲۱۰۰ لیتر به دست می آید.
ردپای آب کاغذ، پلاستیک و پنبه
به طور مشابه، آب در تولید سایر محصولات مصرف می شود. برای مثال، ساختن نیم کیلو پلاستیک، حدود ۸۰ لیتر آب مصرف می کند. در واقع، برای تولید یک بطری پلاستیکی، حداقل دو برابر گنجایش آن، آب مصرف می شود. ردپای آب نیم کیلو پنبه برابر ۵۰۰۰ لیتر است. این مقدار برای یک تی شرت نخی، بیش از ۲۵۰۰ لیتر آب است. حتی برای تصفیه بنزین هم آب مصرف می شود، یعنی یک تا ۲٫۵ لیتر آب برای تصفیه یک لیتر بنزین.
تأسیسات صنعتی در ایالات متحده برای تأمین کل نیاز آبی، بیش از ۶۰ میلیارد لیتر آب در روز برداشت می کنند. البته، به دلیل استفاده از روش‌های تولید کارآمد، بیشتر کارخانه‌ها از سال ۲۰۰۵ تاکنون ۱۲ درصد و از سال ۱۹۷۰ تاکنون ۳۳ درصد مصرف آب را کاهش داده‌اند.
در مجموع، آبی که آمریکا را روی دریایی از کالاهای مصرفی، شناور نگه می دارد بسیار زیاد است. به عنوان بخشی از بزرگترین خریداران روی کره زمین، متوسط ردپای آب یک آمریکایی برای خرید، استفاده و دور ریختن کالاهای مصرفی (به استثنای مواد غذایی) ۲۲۰۰ لیتر آب در روز است.
صرفه جویی در مصرف آب با کاهش مصرف، استفاده مجدد و بازیافت آن
بسیاری از کالاهای مصرفی برای دور ریختن ساخته می شوند، بنابراین یا در محل دفن زباله انباشته می شوند، یا در اقیانوس شسته می شوند و یا مناظر را پر می کنند. در وهله اول، خرید کمتر کالاها، میزان کالای تولید شده را کاهش می دهد و به نوبه خود میزان آب مورد نیاز کارخانه های سازنده این محصولات را کاهش می دهد. علاوه بر این، بازیافت کالاهای مصرفی نیز تأثیر مثبتی خواهد داشت. برای مثال در سال ۲۰۱۲، ایالات متحده بیش از ۲۴ میلیون تن کاغذ و ۲۹ میلیون تن پلاستیک که هر دو از مواد پر مصرف آب هستند و می‌توانند دوباره مورد استفاده ویا بازیافت شوند را بیرون ریخت. بازیافت نیم کیلو کاغذ (وزن یک روزنامه معمولی) ۱۳ لیتر آب را ذخیره می کند.
اقدامات کوچکی مانند بازیافت در خانه، استفاده مجدد از کالاها و مصرف کیسه های پلاستیکی و دستمال کاغذی کمتر، می توانند تفاوت کوچک، اما مقادیر زیادی در کاهش مصرف آب کل ایجاد کند. کاهش نیاز به محصولات جدید و پایان دادن به مصرف بیش از حد، استراتژی است که بیشترین صرفه جویی در مصرف آب را دارد. اجتناب از خرید کالاهای یکبار مصرف و بی کیفیت که برای ریختن به سطل زباله ساخته می شوند، تفاوت بزرگی ایجاد می کند. خرید کالای مستعمل و صرفه جویی به ویژه در پوشاک یا خرید محصولات باکیفیت که قابلیت استفاده مجدد و بازیافت دارند، بهترین گزینه ها در مواقع ضروری برای خریدهای جدید هستند.
آب پنهان در انرژی
امروزه مصرف برق آمریکایی ها، حدود پنج برابر بیشتر از ۵۰ سال قبل می باشد. این افزایش مصرف قابل توجه است. زیرا برای تولید انرژی نیز، به مقدار قابل توجهی آب نیاز است. آب برای خنک کردن نیروگاه های بخاری که با زغال سنگ، نفت، گاز طبیعی و انرژی هسته ای کار می کنند و همچنین برای تولید برقابی مورد نیاز است. آب همچنین در هنگام استخراج سوخت، پالایش و تولید، به مقدار زیادی استفاده می شود. بنابراین، هدررفت انرژی در واقع هدر رفت آب است.
هیچ فردی ردپای آب صفر ندارد، زیرا تقریباً هر چیزی را که برای خرید، خوردن، استفاده و دور ریختن انتخاب می کنیم، به آب نیاز دارد. تصمیمات روزانه فردی ممکن است کوچک به نظر برسند، اما در مجموع می توانند تأثیر بسیار زیادی داشته باشند.
