چرا بایستی اندازه گیری دبی آب را بلد باشیم؟

در سال های اخیر، تقاضا برای تامین آب صنایع، شهرها و شهرک ها، اماکن تفریحی و کشاورزی افزایش یافته است. بنابراین، بایستی استفاده از آب آبیاری‌ در اراضی کشاورزی، عاقلانه‌تر از همه مصارف آب باشد. مدیریت صحیح مصرف آب، حدس و گمان را از کاربرد آب آبیاری در اراضی کشاورزی، حذف می کند. زمان آبیاری و مقدار آب مصرفی، به اندازه زمان و مقدار بذرپاشی و کوددهی، مهم می باشد. مدیریت آبیاری، عبارت از اندازه گیری دبی آب به منظور تحویل میزان دقیق آب به هر یک از قطعات آبیاری است.

واحد استاندارد جریان آب بر حسب مترمکعب در ثانیه یا لیتر در ثانیه می باشد. یک مترمکعب در ثانیه آب، عبارتست از حجم یک مترمکعب آب ( مکعبی به ابعاد یک متر عرض، یک متر طول و یک متر ارتفاع) که در هر ثانیه از یک نقطه معین عبور می کند.

یک لیتر در ثانیه آب برابر است با:

الف:  ۳۶ متر مکعب آب در ۱۰ ساعت

ب: ۳٫۶ میلیمتر آب روی ۱ هکتار زمین در ۱۰ ساعت

ج:  ۷٫۲ میلیمتر آب روی ۱ هکتار زمین در ۲۰ ساعت

د: آب مورد نیاز حدود یک ۱٫۵ هکتار از محصول زراعی و مجهز به سیستم آبیاری بارانی در یک دوره کشت

ه: آب مورد نیاز حدود یک ۲ هکتار باغ و دارای سیستم آبیاری قطره ای در یک دوره کشت

اکثر زارعین و باغداران از وضعیت منابع آبی خود آگاه می باشند و بر اساس تجربیات گذشته و یا استفاده از روش های مختلف اندازه گیری دبی، مقادیر آبدهی منابع آب خود را در دوره های مختلف کشت در ذهن خود ثبت نموده اند . در این بین، اما کشاورزانی که اجاره کار می باشند و یا قصد خرید مزررعه و یا باغ را دارند، می بایست توان لازم برای اندازه گیری دبی منبع آب را داشته باشند تا ضرر و زیانی از بابت اجاره زمین یا خرید آن، متحمل نشوند.

کشاورزان و بهره برداران زیادی این پرسش را می کنند که چگونه می توانم آبدهی یا دبی چاه مزرعه ای را اندازه گیری کنم. البته پرسش کشاورزان اجاره کار در این خصوص، بیش از سایرین می باشد. فرض کنید می خواهید زمینی به مساحت ۱۰ هکتار را اجاره کنید و میزان دبی چاه در پروانه مجاز بهره برداری آن نیز ۱۰ لیتر در ثانیه ذکر شده است. در سال های گذشته میزان آبدهی چاهها حتی در روزهای گرم سال بیش از مقدار درج شده در پروانه بهره برداری بود و کشاورزان اقدام به برداشت مازاد آب نیز می نمودند.

اما در سال های اخیر و با روند روبه رشد برداشت مازاد آب و به دنبال آن افت تراز سفره های آب زیرزمینی، مقادیر آبدهی چاه ها به خصوص در ماه های گرم سال و دقیقاً زمانی که محصول به آب بیشتری نیاز دارد، کاهش چشمگیری می کند. لذا ضمن بررسی منابع آب موجود در زمین مورد معامله یا اجاره و همچنین منابع آب پیرامون آن، بایستی از روش های اندازه گیری آبدهی چاه ها در ماه های پرآب که لوله کاملاً پر از آب می باشد و همچنین در ماه های کم آبی که لوله نیمه پر می باشد، اطلاع کافی داشته باشید.

۱- اندازه گیری دبی آب برای لوله های افقی

در اینجا روش اندازه گیری دبی یا آبدهی چاه از طریق لوله رانش آن ارائه می شود که روشی بسیار ساده و آسانی است. شما کافی است تنها سه پارارمتر را برای اندازه گیری دبی، تعیین کنید. قطر داخلی لوله ( D )، طول جت افقی یا زاویه دار جریان آب ( X ) و طول عمودی جت جریان آب ( Y ).