خاک زیستگاه موجودات زنده
تصور کنید در کشوری که در آن زندگی می کنید خاک حاصلخیز کمتر و کمتر شده و رشد محصولات کشاورزی را به طور فزاینده ای دشوار کرده است. مثلاً شرایط طوفان شن حاکم در پایتخت هند را در نظر بگیرید. اکنون بیم بیابانی شدن زود هنگام مناطق گسترده ای از این منطقه می رود. غیرقابل کشت شدن اراضی و فرسایش آن، هر دو نگران کننده هستند.
خاک زیستگاهی است که روی آن، میلیاردها موجود زنده شکوفا می شوند. به واسطه همین شکوفایی زندگی، همه چیز رشد می کند، ما غذا می خوریم، حیوانات دیگر رشد می کنند. همه چیز به این خاطر اتفاق می‌افتد که خاک، غنی از مواد مغذی است. هنگامی که هیچ غنایی در خاک وجود نداشته باشد، یعنی شما بسیاری از جنبه های کره زمین را از دست داده اید. ما از کربن، از انتشار گاز ها و از آلودگی در سطوح مختلف صحبت می کنیم. قبل از همه اینها، باید به مهمترین نگرانی ها بپردازیم. زیرا به نظر می رسد سوء تفاهمی در جهان به وجود آمده است.
آلودگی زیست محیطی، یک مسئله مدنی است
تشکل هایی وجود دارند که مسائل مدنی را به عنوان مسائل زیست محیطی بازتاب می دهند. هم اکنون اگر در شهر نیویورک، کیسه های پلاستیکی همه جا پخش هستند، این یک مسئله زیست محیطی نیست، بلکه یک مسئله مدنی است.
آلودگی محیط زیست یک مسئله مدنی است
- اگر رودخانه های ما آلوده هستند و زیرساخت های لازم برای تصفیه راه اندازی و اعمال قانون شوند، می توان آنها در عرض یکی دو سال اصلاح نمود. این ها مسائل مدنی هستند که با کمی اعمال قانون و آگاهی رسانی قابل حل هستند.
آلودگی محیط زیست را می توان در عرض چند سال اصلاح نمود
انقراض خاک شروع شده است
اما مسئله مهمتر، خاک است. نمایندگی های سازمان ملل با داده‌های علمی کافی، به وضوح می گویند که ما فقط برای ۸۰ تا ۱۰۰ نوبت کشت، خاک کشاورزی روی کره زمین داریم. همچنین، تاکنون یک سوم خاک جهان تخریب شده و تنها ۴۵ تا ۶۰ سال از عمر خاک ها باقی مانده است. یعنی تنها ۴۵ تا ۶۰ سال دیگر، خاک کشاورزی در اختیار داریم. ما این را انقراض خاک می نامیم.
حتماً شنیده اید که دایناسورها و دودوها ( نوعی پرنده ) منقرض شده اند. اما اکنون مسأله انقراض خاک است که با آن روبرو هستیم. مشکل اصلی، انقراض خاک است که در طی ۳۰ سال گذشته، حدو ۸۰ درصد از تراکم زیستی حشرات در خاک های این سیاره، ناپدید شده اند. ششمین انقراض کلان شروع شده است و ۸۰ درصد از تراکم زیستی حشرات طی ۲۵ تا ۳۰ سال اخیر از بین رفته است. این یک خودکشی واقعی نیست؟
انقراض خاک شروع شده است
در طول ۴۵ تا ۵۰ سال آینده، بحران غذایی جدی در این سیاره رخ خواهد داد و حتی با وجود پیشرفت های جدی در تولید محصولات بیشتر، این اجتناب ناپذیر است. پیش بینی می شود که در ۲۰ تا ۵۰ سال آینده، حدود ۳۰ درصد غذای کمتری نسبت به زمان فعلی وجود داشته باشد. وقتی بحران غذا پیش بیاید، هر کسی که بیشترین سلاح ها را در اختیار داشته باشد، غذا را در اختیار خواهد گرفت و هرج‌ومرج و رنجی که برای مردم سراسر جهان ایجاد خواهد شد غیر قابل تصور است.
فکر نکنید فقط مردم فقیر خواهند مرد، آنها ثروتمندان را خواهند کشت و… . ثروتمندان هم خواهند مرد. این گفته ها برای سیاه نمایی نیست. این واقعیتی است که بارها در طول تاریخ رخ داده است. سقوط تمدن هایی مثل مایاها، بین النهرین و روم باستان را بر اثر نابودی خاک در نظر داشته باشید. و این سقوط تمدن ها، یک بار دیگر توسط دانشمندان برتر جهان پیش بینی می شود. خب ما قرار است چه کار کنیم؟ چرا خاک از بین می رود؟ به کجا می رود؟
اگر به ماسه، مواد ارگانیک اضافه کنیم، تبدیل به خاک می شود. برعکس آن، اگر همه محتوای ارگانیک را از آن حذف کنید، خاک تبدیل به ماسه می شود. یک جنگل بارانی را تصور کنید، محتوای ارگانیک در خاک آن، بیشتر از ۷۰ درصد می باشد. در خاک معمولی کشاورزی، حداقل محتوای ارگانیکی که بایستی وجود داشته باشد تا آن را خاک بنامیم، ۳ تا ۶ درصد است و سه درصد، کمترین حد آن است.
اما امروزه در بسیاری از کشورها نظیر کشور عزیزمان ایران، بیش از ۶۰ درصد از خاک ها، محتوای ارگانیک ۰٫۵ درصد یا کمتر از آن را دارا هستند. بنابراین به معنای واقعی کلمه، اراضی در آستانه بیابانی شدن هستند. این موضوع در سراسر جهان در حال وقوع است و مختص یک کشور هم نیست.
در کشورهایی که فشار تولیدات کشاورزی مثل ایالات متحده بالاست، نحوه استفاده از زمین و مصرف علف کش ها و آفت کش ها را در نظر بگیرید. لازم است بدانیم که تقریباً ۸۵ درصد از تنوع زیستی، در ۳۰ سانتیمتر اول خاک قرار دارد. وقتی زمین را با تراکتورها تا عمق ۳۰ سانتی متر را شخم می زنند و آن را باز می‌گذارند، این یعنی ما داریم تنوع زیستی خاک را بطور کامل از بین می بریم.
کاربرد سموم و دفع آفات نباتی در مزارع کشاورزی، عامل از بین بردن تنوع زیستی
منظور از تنوع زیستی، هیوموس یا گیاخاک ( مواد آلی خاک) موجود در خاک است. واژه Human یا انسان از واژه Humus یا گیاخاک گرفته شده است. یعنی این بدن در واقع یک خاک زنده است. بنابراین بسیار مهم است که خاک مورد توجه و تمرکز قرار بگیرد. اگر یک سوم تا ۴۰ درصد زمین، بویژه در مناطق استوایی، زیر سایه درختان قرار گیرد، تغییرات اقلیمی ایجاد شده به راحتی قابل بازگشت خواهد بود. زمین در حال گرم شدن است، به این دلیل ساده که یا شخم زده شده و یا مورد ساخت و ساز قرار گرفته است.
زمین بایستی زیر پوشش گیاهی برود، از هرنوع که باشد. علف های طبیعی، بوته ها، درختان، هر چه که باشد. چون همه این ها به فعالیت های زیست محیطی کمک می‌کنند. همچنین باید متوجه باشیم که خاک یک انباشتگاه بسیار مهم کربن و بزرگترین جاذب آب در این سیاره است. خاک اساس همه زندگی ها است.
پوشش گیاهی به فعالیت های زیست محیطی کمک می کند
به طور متوسط، حدود یک متر از خاک سطحی در سراسر کره خاکی، اساس ۸۷ درصد از زندگی در این سیاره است. یعنی ۸۷ درصد تنوع زیستی، به خاک وابسته است. در حال حاضر، زنده نگهداشتن تنوع زیستی، مهم ترین کاری است که باید انجام دهیم. این اتفاق نخواهد افتاد مگر اینکه از همین حالا شروع کنیم. هم اکنون به نظر می رسد که تغییرات اقلیمی و مسائل زیست محیطی به یک زمین بازی برای ثروتمندان و نخبگان تیدیل شده است. این روند باید تغییر کند. همه مردم جهان باید نسبت به خطری که با آن روبرو هستیم، آگاه شوند.
مسائل زیست محیطی، بایستی جدی در نظر گرفته شوند
مسائل زیست محیطی باید به مسائل انتخاباتی تبدیل شوند. احزاب سیاسی باید در بیانیه های خود به مسائل زیست محیطی اهمیت بدهند. دولت ها باید به خاطر دغدغه شان نسبت به مسائل زیست محیطی، پیروز انتخاب شوند. این باید اتفاق بیافتد. مطالعات می گویند که بحران خاک در آفریقا، امنیت غذایی را تهدید می کند. گزارشی از سوی سازمان ملل هشدار می دهد که خاک های جهان زیربنای حیات هستند، ولی آینده تاریک به نظر می رسد.
دانشمندان می گویند که هزاران سال طول می‌کشد تا خاک های جدید تشکیل شوند. یعنی نیاز به حفاظت فوری از خاک وجود دارد. بنابر گزارشات آژانس کشاورزی سازمان ملل، بایستی فرسایش خاک برای نجات آینده مان، متوقف شود. بطور مثال هم اکنون در ایران و در هر هکتار، بیش از ۱۵ تن خاک در هر سال و به طرق گوناگون فرسایش پیدا می کند. این مقدار بیش از سه برابر میانگین فرسایش خاک در جهان می باشد.
همین جسمی که ما حمل می کنیم خاک است. بدون غنا و سالم بودن خاک، این بدن و هر زندگی دیگری، نمی تواند در سلامتی کامل باشد. بنابراین به لحاظ مسایل زیست محیطی و تغییرات اقلیمی، مهمترین مسئله این است که ما باید رویکردی آگاهانه داشته باشیم. نسبت به اینکه چطور خاک خود را مدیریت کنیم؟ چطور خاک خود را جوان سازی کنیم؟ چطور خاک خود را احیا کنیم؟ این رویکرد آگاهانه و ساختن یک سیاره آگاه، چیزی است که بیشترین اهمیت را دارد. و در نهایت، بدون مشارکت توده های عظیم مردم، این هدف به واقعیت تبدیل نخواهد شد.
منابع:
سادگورو، پایه‌گذار بنیاد ایشا
